Zaterdag 30 april 2005
Dit jaar nemen vier personen deel aan deze reis en wel Theo te Brake, Henk Bokhorst, Teun van Unen en Pieter Dekker. Onze chauffeur Theo haalt ’s morgen iedereen thuis op en rond 07.00 uur zijn we compleet en rijden richting Malchow. De reis verloopt zeer voorspoedig en na twee korte stops arriveren we rond 14.30 uur in Malchow. In verband met vakantie van de heer J. Stein (burgemeester) hebben we afgesproken met de heer B. John (Stadtvertretervorsteher) om elkaar bij het voormalig kampterrein te ontmoeten. Na een korte kennismaking gaan we naar het gedenkteken ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het Nationaal-Socialisme in de periode van 1933 tot 1945. Namens de Stichting Oktober 44 wordt een krans gelegd door Teun van Unen en Pieter Dekker. Na de kranslegging vertelt de heer John nog het een en ander over het kampterrein.
Hij vertelt dat in de barakken met name Joodse gevangenen gehuisvest zijn geweest. Van deze barakken is niets meer over, alleen een leeg terrein markeert de plek waar de barakken gestaan hebben, met hier en daar nog een originele betonpaal van de omheining.
Wat nog wel aanwezig is, zijn de huizen van de dwangarbeiders. Deze huizen worden nu bewoond door de burgers van Malchow. Heer John stelt voor om rond te rijden door de woonwijk om het een en ander te laten zien. De huizen zijn allemaal opgetrokken uit een rode steen en lijken allen op elkaar. De heer John vertelt dat de vrouwen en mannen gescheiden woonden. De scheiding tussen de twee woongedeelten bestond uit een hek, waarvan nu niets meer aanwezig is. Wel aanwezig zijn de toegangspoorten naar de woongedeelten. Verder staat op het terrein nog een oude fabriek, waar de arbeiders moesten werken. Deze fabriek is nu gesloten. We rijden naar het huis van de heer John. Dit huis is onderdeel van een aantal woonblokken net buiten het kampterrein, ook opgetrokken uit dezelfde rode steen. De heer John geeft aan dat dit de vertrekken waren van de technici, architecten, ingenieurs e.d. Ook deze woonblokken worden nu bewoond door burgers. We zijn uitgenodigd om bij heer John koffie te drinken. Na kennismaking met mevrouw John worden we getrakteerd op koffie met taart, wat een ieder zich goed laat smaken. Voor mevrouw John hebben we een bos bloemen meegenomen en voor de heer John het gedenkboek van Putten. Een extra exemplaar wordt overhandigd voor de burgemeester. De geschenken worden dankbaar aangenomen. Van de heer John ontvangen we een artikel dat hij geschreven heeft in het Malchower-Tageblatt, dit naar aanleiding van zijn bezoek aan de oktoberherdenking in 2003, samen met de heer Stein. Rond 16.00 uur vertrekken we richting Neustadt-Glewe waar we in hotel Merten de komende twee nachten zullen overnachten.
Zondag 1 mei 2005
Vandaag is om 18.00 uur in Wöbbelin de herdenking, zodat we ons niet hoeven te haasten. Na het ontbijt wandelen we eerst naar de begraafplaats. Op de begraafplaats is een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het kamp Neustadt-Glewe, een buitenkamp van KZ Ravensbrück. Over dit buitenkamp is niet zoveel bekend. Op het kampterrein moest gewerkt worden in de Dornierfabrieken. Later vond hier ook montage plaats van vliegtuigmotoren. De vrouwen in het kamp waren voornamelijk Joden, die uit Auschwitz-Birkenau gekomen zijn en de dodenmarsen overleefd hadden. De ruim 1000 doden uit dit kamp zijn op de begraafplaats en in massagraven begraven.
Monument Neustadt-Glewe
’s Middags hebben we Ludwigslust bezocht. We hebben de massagraven bezocht, hebben de kerk bekeken en zijn naar de begraafplaats achter de kerk geweest. Hier liggen slachtoffers begraven die na de bevrijding alsnog zijn bezweken aan de ontberingen van het kamp. Verder is hier ook een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1945 op Ludwigslust.
Rond 16.30 uur vertrekken we naar Wöbbelin. Hier worden we ontvangen met koffie en koek. Tevens is er gelegenheid om bekenden te ontmoeten en het museum te bekijken. Om 18.00 begint de herdenking. Wat opvalt is dat er veel Nederlanders aanwezig zijn. Na diverse toespraken worden door kinderen een aantal van de namen genoemd van de slachtoffers die omgekomen zijn in dit kamp. Aansluitend wordt op elke plaat in het grasveld een roos gelegd. Hierna vindt de kranslegging bij het monument plaats. Theo te Brake en Henk Bokhorst leggen namens de Stichting Oktober 44 de krans. Van beiden is hun vader in Wöbbelin geweest. De vader van Theo is hier bevrijd (is niet met de razzia van Putten weggevoerd), de vader van Henk is op 30 april 1945 overleden en is begraven in Ludwigslust.
Aansluitend aan de herdenkingsplechtigheid is er een diner in hotel “Zum Eichen”. s ‘Avonds laat keren we na een emotionele dag terug naar ons hotel in Neustadt-Glewe voor de overnachting.
Maandag 2 mei
Vanochtend om 09.30 uur wordt op het voormalige kampterrein een nieuw monument onthuld. We vertrekken ’s morgens vroeg , dit in verband met de te verwachte drukte. We zijn op tijd aanwezig, zodat we in alle rust het nieuwe monument kunnen bezichtigen. Alle vier zijn we diep onder de indruk van het monument. De maker van dit monument heeft zich proberen in te leven in wat hier gebeurd is en op een indrukwekkende wijze hieraan gestalte kunnen geven. In het monument zijn de namen van de slachtoffers verwerkt. Op stenen, aan de rand van de “scheur in de aarde”, worden namen genoemd van de slachtoffers. Samen zoeken we naar de namen van de slachtoffers uit Putten, waaronder Muin Bokhorst, de vader van Henk.
Nieuwe monument voormalig kampterrein Wöbbelin
Aansluitend vinden diverse toespraken plaats en de kransleggingen. Namens Stichting Oktober 44 leggen Theo en Henk wederom de krans, dit gezien hun emotionele binding met deze plaats. Iedereen heeft een roos ontvangen om deze bij het monument te leggen. Samen met Henk wordt een roos gelegd op de steen met de naam van zijn vader. Na de herdenking vertrekken we naar Ludwigslust waar om 10.30 uur een oecumenische kerkdienst wordt gehouden. Na de kerkdienst wordt er een maaltijd aangeboden op het terrein voor het slot van Ludwigslust. ’s Middags om 14.00 is er een herdenking bij de massagraven. Ook hier worden weer de namen gelezen door kinderen. In deze massagraven liggen 200 personen begraven, waaronder Muin Bokhorst, de vader van Henk. Het lezen van 200 namen is indrukwekkend. Na het lezen van de namen worden de kransen gelegd. Henk Bokhorst en Pieter Dekker leggen namens de Stichting Oktober 44 de krans. Voor Henk een emotionele gebeurtenis, omdat ook zijn vader tot de 200 hier begraven slachtoffers behoort. Na deze indrukwekkende en toch ook wel vermoeiende dag (het was deze dag ongeveer 30 graden!) wordt rond 15.00 uur de auto opgezocht voor de terugreis naar Putten. Bij Hamburg hebben we door file oponthoud, maar verder verloopt de terugreis voorspoedig. Rond 22.00 uur komen we in Putten aan. Na een indrukwekkende, reis en prima chauffeurwerk van Theo nemen we afscheid van elkaar.
© 2005 Pieter Dekker