Oktober 44, 659 mannen weggevoerd... slechts 48 keerden terug

Een delegatie van de Stichting oktober 44 bezocht op 1 en 2 mei 2015 de herdenkingen in en rondom het voormalige concentratiekamp Wöbbelin in Mecklenburg. Allereerst was er een bijeenkomst bij het aan de vergetelheid onttrokken gedenkteken voor de slachtoffers uit een trein in Sülstorf,  20 kilometer ten noorden van Wöbbelin. In de chaotische laatste oorlogsweken was een trein met gevangenen op het kleine stationnetje van Sülstorf terechtgekomen.

Stationspersoneel  beschreef dat ze nog nooit zoiets gezien hadden. De trein stond er drie dagen. Voorzichtig mochten ze de gevangenen wat water geven. In de trein zaten vooral Hongaarse vrouwen. De stoffelijke resten van zo’n  50 slachtoffers  werden ter plaatse achtergelaten.

De burgemeester vertelde dat de gemeentearbeider, met hulp van derden, onlangs dagen bezig geweest was de vegetatie van jaren op te ruimen. Men hoopte het monument nog wat meer aan te kleden. Eén van de sprekers was de 82 jarige rabbijn Dr. William Wolff van Mecklenburg , die ook Nederlands bleek te spreken. Hij had zijn lagere schooljaren in Amsterdam gewoond alvorens met zijn ouders naar de VS te vertrekken. Bijzonder deze man te ontmoeten.

In Wöbbelin zelf is in de Gedenkstätte  een nieuwe tentoonstelling geopend. Een tentoonstelling die met moderne technieken jongeren meer zal aanspreken. Ramona Ramsenthaler leidde de bezoekers in groepen rond.  Ook de bibliotheek is aanmerkelijk uitgebreid. Ofschoon het kamp Wöbbelin maar enkele weken heeft bestaan is één op de vijf gevangenen er door ontberingen omgekomen.  De meeste gevangenen waren aan het eind van de oorlog vanuit andere kampen in Wöbbelin bijeengedreven. De Amerikaanse bevrijders wisten niet wat ze zagen.
Vijfhonderd lichamen werden op bevel van de bevrijders begraven door de inwoners van Wöbbelin, Ludwigslust en Schwerin.  Opdat deze Duitsers zouden zien wat in naam van het Nationaal Socialisme vlakbij was gebeurd.

Op de herdenkingsbijeenkomst werd gezongen door scholieren uit de omgeving. Na de gebruikelijke toespraken,  vertelde de zoon van een Belgische gevangene  (Marc Kenens) hoe zijn vader nog jaren na de oorlog de littekens met zich meedroeg. Dit jaar nieuw is dat voor de 87 slachtoffers die op het ereveld in Wöbbelin zijn begraven, kunstig gemaakte stenen aangebracht zijn  met op iedere steen een naam. Op de plek van het concentratiekamp zijn eerder soortgelijke stenen geplaatst. Zoveel mogelijk slachtoffers krijgen op deze manier een leesbare naam. Deze stenen worden door vrijwilligers onderhouden. ’s Avonds werden de honderden aanwezigen ontvangen in de Stadthalle van Ludwigslust met een toneelstuk door middelbare scholieren met fragmenten uit het dagboek van Anne Frank.

De volgende dag  begon met een oecumenische kerkdienst in de Stadskerk van Ludwiglust.
Eén van de ten gehore gebrachte muziekstukken is gecomponeerd door de Poolse oud gevangene Janusz Kahl.  Tussen kerk en kasteel  werd stilgehouden bij de erebegraafplaats van de kampslachtoffers die in Ludwigslust op last van de bevrijders zijn begraven.

Net als vorige jaren was de weg langs het voormalige concentratiekamp Wöbbelin door de politie afgezet. Na de redevoeringen, o.a. door Janusz Kahl, werden plechtig en in stilte kransen gelegd, ook die van stichting oktober 44. Drie oud gevangenen ontmoeten hier elkaar na 70 jaar !
’s Middags was er een herdenking bij de erebegraafplaats van de slachtoffers van het fascisme in de Mecklenburgse hoofdstad Schwerin. Zoals beschreven moesten op last van de Amerikanen ook hier slachtoffers van het kamp Wöbbelin door Duitse inwoners begraven worden.

Tot slot werd bij het station van Schwerin stilgestaan bij de dood van een Duitse vrouw die een uur voor de bevrijding van Schwerin aldaar door SS-ers was opgehangen. Omdat zij bij het vernemen van de dood van Hitler iets te luid verzucht had: “Gelukkig, dan wordt het vrede”.

Stichting Oktober 44
Midden Engweg 1
3882 TS Putten

Design by Acadia